Zapalenie mięśnia sercowego to zajęcie mięśnia sercowego przez proces zapalny, najczęściej wywołany infekcją  wirusową, rzadziej lekami, toksynami lub chorobami autoimmunologicznymi. Może on prowadzić do upośledzenia funkcji serca, czyli jego niewydolności, a w najgorszych przypadkach do śmierci. Proces zapalny obejmuje kardiomiocyty, tkankę śródmiąższową, naczynia, a czasem również osierdzie (na zajęcie osierdzia może wskazywać ból w klatce piersiowej). Przyczyn zapalenia jest wiele, dlatego diagnostyka obejmuje szeroki zakres badań, do których należy między innymi EKG serca.

Jakie są objawy zapalenia mięśnia sercowego?

W zależności od czasu trwania zapalenia i nasilenia objawów, zapalenie mięśnia sercowego dzielimy na ostre, podostre i przewlekłe. Objawy i rokowanie są bardzo różne: ostra piorunująca niewydolność serca powoduje całkowite rozchwianie czynności serca i może prowadzić do zgonu, natomiast łagodne postacie mogą nie dawać żadnych uchwytnych objawów. Na zapalenie mięśnia sercowego mogą wskazywać:

  • duszność w spoczynku lub przy niewielkim wysiłku
  • ból w klatce piersiowej (podobnie jak przy zawale)
  • tachykardia (przyspieszenie akcji serca) i arytmia (nierówne bicie serca)
  • osłabienie

Uwaga: Jeżeli ból w klatce piersiowej jest silny albo pojawia się duszność bez podejmowania jakiegokolwiek wysiłku, należy wezwać pogotowie ratunkowe.

Z drugiej strony, warto być wyczulonym na dyskretne objawy nasuwające podejrzenie zapalenia mięśnia sercowego, zwłaszcza jeśli ich wystąpienie możemy powiązać z przebytą infekcją. Jeśli kilka dni lub tygodni po ustąpieniu objawów ze strony górnych dróg oddechowych lub układu pokarmowego pojawią się zmęczenie, duszność lub kołatanie serca, może to być sygnał rozwijającego się zapalenia mięśnia sercowego.

 

Co wykrywa EKG serca?

W razie podejrzenia zapalenia mięśnia sercowego dobrze jest wykonać jak najwięcej nieinwazyjnych badań, ponieważ choroba ta nie ma typowego obrazu klinicznego – u każdego pacjenta przebiega nieco inaczej. Do podstawowych nieinwazyjnych badań zalecanych w tej chorobie należą: EKG, echo serca (echokardiografia) i RTG klatki piersiowej. Często dodatkowo wykonuje się USG lub rezonans magnetyczny. Rzadko, tylko w uzasadnionych przypadkach, lekarze zlecają biopsję mięśnia sercowego, która daje jednoznaczny wynik, jednak jest to metoda inwazyjna i mało dostępna. Zasadniczo zapalenie mięśnia sercowego leczy się podobnie jak niewydolność serca. Jeżeli nie nastąpi poprawa, lekarz kieruje na biopsję mięśnia sercowego. Kiedy biopsja wykaże obecność wirusa, kardiolog wdroży leczenie przeciwwirusowe, a jeśli nie – leczenie immunosupresyjne. W każdym przypadku należy również wykonać badanie krwi. Najczęściej zleca się morfologię (pokazującą m.in. liczbę leukocytów), oznaczenie OB i stężenia białka C-reaktywnego (CRP) (wskaźnika stanu zapalnego) i stężenie markerów uszkodzenia serca (troponin) pokazujące zaawansowanie uszkodzenia mięśnia sercowego.

EKG jest jednym z podstawowych narzędzi diagnostycznych. Pozwala wykryć nieprawidłowy rytm serca lub niedokrwienie mięśnia sercowego. Najczęściej u osób z zapaleniem mięśnia sercowego w stwierdza się tachykardię zatokową. Słowo wyjaśnienia: rytm zatokowy to prawidłowy rytm serca, którego źródłem jest węzeł zatokowy. Tachykardia zatokowa zaś występuje przy przyspieszeniu fizjologicznego rytmu serca do więcej niż 100 uderzeń na minutę. Warto wiedzieć, że jej przyczyną mogą być niektóre leki, krwotok lub kwasica. Zatem tachykardia zatokowa jest objawem niespecyficznym, występującym również w innych chorobach lub stanach.

Co jeszcze można stwierdzić na podstawie zapisu EKG? Między innymi zmiany odcinka ST. Tutaj też słowo komentarza: odchylenia od normy występują nawet u osób zdrowych, jednak każde uniesienie odcinka ST u pacjenta, który ma objawy, powinno nasunąć podejrzenie niedokrwienia lub martwicy mięśnia serca (które następnie należy zweryfikować w dalszej diagnostyce).  Ponadto EKG może pokazać: arytmie nadkomorowe i komorowe (występują one u ponad połowy chorych), a także zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego i śródkomorowego. U około 20% chorych stwierdza się blok lewej odnogi pęczka Hisa. W EKG można też uchwycić blok przedsionkowo-komorowy (I, II lub III stopnia – tj. całkowity). O bloku mówimy, gdy impulsy elektryczne nie docierają z przedsionków do komór, albo ich przewodzenie jest zaburzone. Całkowity blok przedsionkowo-komorowy (o ile wystąpi) jest na ogół przemijający. Aktywność komór jest wówczas całkowicie niezależna od aktywności przedsionków i może wymagać wszczepienia stymulatora serca.

Tak więc w EKG można uchwycić cechy uszkodzenia mięśnia sercowego, arytmie (nadkomorowe i komorowe) oraz zaburzenia przewodzenia. EKG może również dostarczyć wskazówek na temat rodzaju zapalenia serca. Istotne, ze względu na odmienne postępowanie lecznicze, jest na przykład odróżnienie postaci limfocytarnej od olbrzymiokomórkowej. Na olbrzymiokomórkowe zapalenie mięśnia sercowego mogą wskazywać częstoskurcz komorowy (rodzaj tachykardii) i blok przedsionkowo-komorowy.

odczyt z ekg 

Jakie są rodzaje zapalenia mięśnia sercowego? 

Zapalenie mięśnia sercowego można podzielić, w oparciu o charakter zmian w sercu, na limfocytarne, eozynofilowe i olbrzymiokomórkowe. Nazwy te mówią o tym, jakiego rodzaju komórki układu odpornościowego naciekają tkankę serca.

  • Limfocytarne zapalenie mięśnia sercowego występuje najczęściej. Z przeważającej części przypadków jest wywołane przez wirusy: Coxsackie B (rzadziej A) i niektóre RNA-wirusy, a także adenowirusy, wirus cytomegalii, EBV czy wirusa grypy.
  • Eozynofilowe zapalenie mięśnia sercowego jest spowodowane zakażeniem pasożytami, reakcjami nadwrażliwości czy zespołem Churga-Strauss.
  • Olbrzymiokomórkowe (autoimmunologiczne) zapalenie mięśnia sercowego wynika z nadmiernej reakcji układu odpornościowego. Zdarza się, że reakcja ta jest wyzwalana przez wirusy, choć na ogół wiąże się ją z chorobami autoimmunologicznymi, grasiczakiem i nadwrażliwością na leki. Olbrzymiokomórkowe zapalenie serca na ogół wiąże się ze złym rokowaniem.